Skip to main content

Colostrum

HINOG na ratiles ang nakatampok sa katamtaman na laking milon. Ganoon ang humulagpos na dibdib nang matanggal ang kawit ng pantakip nito. Pero hindi sa kanyang sanggol ipasisimsim anumang nalalabi pang patak ng colostrum at kasunod na bukal ng gatas.

Wala sanang aantig na anuman kung tagakatas lang sa gatas-ina. Maaandap, mag-aatubili kung tagakasta ng ina.

Ngunit may kani-kaniyang matinding kailangan na dapat tugunan sa pagkakataong iyon, sa panakaw na pagtatagpong iyon.

“Tula! Kahit tahong na tula. Sabawan mo nang marami. Samahan mo ng maraming dahon ng malunggay. Para laging sanlitro ang reserbang laman nito,” anang lalaki sabay hagod sa kaliwang dibdib ng kausap. Masuyong paghagod para madama ang mainit na tibok ng kaba at kutob.

Pero matatag sa hawak ang nakaumbok na laman. May gatas at gatong na palaman. Masisindihan. Magliliyab.

Akmang lalapit ang ngusong may walis-tambok para itutok sa tuktok na tampok. Dahan-dahang napasunod-nguso sa suso; dahan-dahang padausdos na inilapat ng hubad na kausap ang kanyang likod sa higaan.

“Kailangan ko ng pambili ng gatas. Para sa anak ko,” bulong nito, nakapikit, iniiwas na maiharap ang mukha sa kausap. Ayaw pahalik marahil.

“Ano ba’ng laman ng suso mo? Hangin?”

“Konti lang kasi ang laman,” asiwang sagot.

“Malaman ‘tong mga suso mo, ‘day! Hindi ka lang kasi nagpapasuso. Mas tatambok ‘tong mga suso mo ‘pag regular kang magpapasuso. Saka hindi ka agad mabubuntis. Ayaw mo no’n?”

“Wala akong oras kasi,” salag nito.

“Ano’ng walang oras, meron ka namang suso?”

“Maaga ang pasok ko sa inuman mo, ‘no. Pa’no ko magpapasuso? Dadalhin ko’ng bata do’n?”

“Kaya sa ‘kin ka na lang magpapasuso?”

“Hindi. Gagatasan kita!”

“Ang angas mo, ‘day!” Pasubsob na sumibasib sa nakaumbok na tampok, na nanigas na sa nagsusumiksik na lamig ng inupahang silid. Tila sanggol na hayok, sumupsop na tila humihitit ng kamandag sa nag-uumpugang bundok.

Sumiyap siyang tila nawalay na inakay. Bahagyang dumaing, tila sanggol na mag-aapuhap sa dibdib ng ina ng banayad na lagablab at lagaslas ng katas.

Comments

Popular posts from this blog

ALAMAT NG TAHONG

SAKBIBI ng agam-agam sa kalagayan ng butihing kabiyak-- at kabiyakan, opo-- na nakaratay sa karamdaman, ang pumalaot na mangingisda ay napagawi sa paanan ng dambuhalang Waczim-- isang bathala na nagkakaloob sa sinuman anumang ibulwak ng bibig mula sa bukal ng dibdib. Pangangailangan sa salapi na pambili ng gamot ng kapilas-pusong maysakit ang nakasaklot sa puso ng matandang mangingisda. 'Di kaginsa-ginsa'y bumundol ang kanyang bangka sa paanan ng Waczim. Kagy at umigkas ang katagang kimkim noon sa kanyang dibdib: "Salapi!" Bumuhos ng salapi-- mga butil at gilit ng ginto-- mula papawirin. At halos umapaw sa ginto ang bangka ng nagulantang na mangingisda, walang pagsidlan ang galak, at walang humpay ang pasasalamat sa mga bathala. Nanumbalik ang kalusugan ng kabiyak ng mangingisda. At lumago ang kabuhayan, naging mariwasa ang magkapilas-puso na dating maralita. Nilasing ng kanyang mga dating kalapit-bahay ang mangingisda-- na hindi ikina...

Cal y canto con camote

FENG shui (literally, wind water flow) lore has it root crops embody a hidden store of treasures. Say, a local food conglomerate needs yearly 35,000 metric tons of cassava for livestock feed-- the available local supply falls short of 13,000 tons. Cassava granules sell for around P9 a kilo. Demand for the same root crop to be used in liquor manufacturing is hitting above the roof. Why, raising cassava is a no-brainer task— this is one tough crop that can grow in the most hostile patches of earth, providing sustenance for ages to dwellers in sub-Saharan parts of Africa. While the hardy cassava is nearly pure starch, the lowly sweet potato or kamote is considered by nutritionists as a super food, the most nutritious of all vegetables— kamote levels of Vitamin A are “off the charts, rich in antioxidants and anti-inflammatory properties.” A fist-sized kamote can supply a day’s dose of glucose to fuel the brain, muscles, and organs, so they claim. Count the country lucky...

Wealth garden

‘TWAS CRUEL as smashing a budding green thumb: some years back, an abuela warned me about letting any clump of katigbi (Job’s tears or Coix lachrymal jobi for you botanists) from growing in our homeyard. That grass with rapier-like leaves that smelled of freshly pounded pinipig supposedly invited bad luck and sorrows—why, that biblical character Job wailed and howled a lot, didn’t he? (But was later rewarded with oodles of goodies, wasn’t he?) Then, I came across some arcane text that practically goaded folks to grow katigbi in their gardens—why, there’s a starchy kernel wrapped shut in the seed’s shiny coat. A handful or more of kernels could be cooked as porridge. Too, one could whisper a wish upon seven seed pods, throw ‘em pods in running water—a river or stream—and the wish would be granted! I was warned, too, about planting kapok or talisay trees right in the homeyard—these trees form a cross-like branching pattern. Pasang-krus daw ang bahay na kalapit sa puno ng kapok, tal...