MANGKOKOLUM!

Bakting sa panahon ng Facebook at cellphone D ALAWANG kaluluwa ang gumagalugad sa Pambuan (tubo po dito ang aking mahal na ina’t lola), isang bayan sa Gapan—hilahod at gapang sa hirap ang mga Hapones nang upakan sila ng tagarito, kaya tinawag na Gapan, lungsod na po ngayon—sa lalawigan ng Nueva Ecija ng Gitnang Luzon: 1.          Ang patrong San Roque na palaging may kasamang aso sa paglalakbay; Bakting, sintu-sinto na katumbas ng village crier ; may hawak na kuliling o munting kampana upang tawagin ang pansin ng madla sa hated niyang kalatas—ang kamatayan ng isa nilang kanayon, kaanak, kaibigan o kakilala; kalian ang libing ng yumao at ilang kuntil-butil hinggil sa namayapa. Lunas sa karamdaman o kapansanan. O kalutasan sa suliranin ang hatid ni San Roque—sinumang dilaan ng kanyang mahiwagang aso ay magkakamit ng himala. Himala na lulutas o lulunas. Peryodistang pulpol na naghahatid ng malungkot na balita ang bakting… uuntag, aantig sa luha’t lungkot, hinagpis

FADE IN 1. INT.   HUT. Karimlan sa di bdib ng dampa na buong lamyos na itinataboy ng malamlam, banayad na umiindak na sindi ng lampara. Unti-unting aagos ang paksang himig, ‘Nasaan Ka, Irog’ ni Nicanor Abelardo o ‘Hatinggabi’ ni Antonio Molina, basta may malamyos na katangian ng oyayi o awit sa paghehele ng sanggol. Pananaw ng pitong-taong-gulang na si TARANG ang lente ng kamera—na mula sa inaantok na kisap ng pilik-mata, magiging magaslaw, mabilis upang ipahiwatig ang pagdaloy ng rapid eye movement (REM) sleep… yugto sa bingit ng ulirat at malalim na paghimbing. Mula sa asul-lunting ubod sa sindi ng lampara, tila bukal na bubulwak ang liyab ng apoy, aagos na tila batis… itatambad ang mga aninong nangakaluhod; unti-unti, malamyos na titindig, iindak sa bawat kislot-kilos ng apoy—sina TATAY, NANAY na kilik sa kanyang baywang ang dalawang-taong-gulang na supling, si ISANG; ang manghihilot na si TIA ORANG; ang babaylan na si TIO LONGHINO; ang balong si PAULA; at ang ali