ni Abraham Arjuna G. de los Reyes
May hardin kami sa loob ng bakuran. Meron din sa labas sa bakanteng lote na tapat ng tindahan na konti lang ang layo. Yung hardin namin sa loob ay malago at kumpulan ang mga halaman. Wala na kaming matataniman sa loob. Laging basa ang mga halaman dahil lagi sa amin umuulan. Kapag walang ulan, dinidilig. Sa kinatatayuan ng mga halaman ay mga pasong basag. Mabato ang daanan sa hardin. May mga kalat na shell ng oysters. Dito gumagala ang mga alaga naming pagong, manok, aso, palaka saka mga gagamba.
Sa hardin namin sa labas na tapat ng isang tindahan ay malupa. Tabi ng hugis bundok na tambakan ng basura na mabaho at malansa ang amoy. Mataas ang lupa kaya ginawa namin na lang na parang terraces na tawag sa Tagalog ay “payaw”.
Ang pagpapayaw ay madaling gawin. Kumukuha kami ng asarol o “mattock” sa English. Ito ay isang metal na walang matulis na talim sa dulo at ito ay nakasuksok sa dulo ng hawakan. Ginagamit ito sa pagtatanggal ng mga malalaking bato at maliliit na bato para tumubo nang mabuti ang halaman at hindi malanta.
Inaasarol namin ang lupa at nakakabuo ng isang “plot”. Ang plot ay pinagkumpol na lupa at bubuo ng maliit na burol. Pag pababa ay ginagawa namin itong pagpapayaw ng lupa o paghahagdan.
Pinapayaw ang pababang lupa para mataniman.. Ito ay ginagawa sa pamamagitan ng kahoy at bato. Pagkatapos gumawa ng plot ay kumukuha kami ng dahon sa bahay at ilalagay sa lupa. Kumukuha kami ng kahoy at pinuputol sa dalawang dangkal na haba. Tinutuhog namin sa linya ng lupa yung mga kahoy at kumukuha kami ng mga malalaking bato. Isinasara sa mga butas na nagawa ng kahoy na parang rehas. Pagkatapos ay nilalagyan ng lupa at puwede nang taniman ng ibat-ibang mga halaman at gulay.
Ang itinatanim namin ay nasisira dahil katabi nito ang isang tambakan ng basura. Nag-iimbita ng mga langaw, uod at lamok ang basurahan. Ang mga walang isip na tao sa amin ay tambak lang nang tambak ng basura. Gusto pa nilang mag-imbita ng mga lamok at langaw, eh yun na nga ang nagpapasakit sa kanila. Pero gusto pa rin nila.
Kami ni Papa ay nagtatanim ng halaman para luminis ang hangin. Kami ay nag-iimbita ng mga paru-paro, tutubi, mandarangkal, tipaklong, putakti, sitsiritsit at mga bubuyog na magaganda ang kulay. Sabi ni Papa, kapag may pinag-aralan gagawa nang mahusay. Gumagawa kami ng hardin sa payaw. Kung ano raw ang ginawa, ganoon ang katauhan ng gumawa. Gumawa ang mga walang pinag-aralan ng bundok ng basura. Nakakadiri ang ginagawa nila. Nakakadiri din sila.
Marami kaming tanim. Kamote, patani, at ube. Hindi pa nagbubunga ang mga patani. Ninakaw ang mga ube na gagawin naming halaya sa Pasko. Maraming kumukuha ng talbos ng kamote. Limang piso ang isang tali ng talbos ng kamote sa palengke. Nakukuha sa hardin na walang bayad. Mas maraming nagnanakaw. May isa dalawang humihingi. Para naman sa ulalo ang laman ng kamote. Nagiging salagubang ang ulalo. Naluluto din ang salagubang pero ginagawa kong laruan.
May iba pang tanim na papaya at sili para sa tinolang manok. Wala pang bunga ang mga papaya. May bunga na ang mga sili na laging tinatalbusan. Ninanakaw din. Gusto ni Papa ng bagoong at sili. May munggo, pako, ampalaya, alugbati, bataw, kulitis at saluyot. Ihinahalo ang alugbati at kulitis sa pagkain ng mga aso namin. Mayroon ding mga herbs na pampalasa sa pagkain. Tanglad, mint, peppermint, pandan na inilalagay sa sinaing, at basil.
Nanghihingi si Mrs. Sylvia Quirino kay Mama ng binhi at talbos ng basil. Pampasarap at pabango sa sarsa ng roast beef, isda at spaghetti ang basil. Ginagamit namin ang basil sa dinuguan, eskabetse at adobo. Gamot sa sakit ng ngipin at tiyan ang basil. Ginagawang tsaa ang peppermint. Pampalamig sa pakiramdam at gamot sa sakit ng ulo. Isinasama din ito sa instant mami at pansit para sumarap at bumango. Walang nagnanakaw sa peppermint at basil. Hindi kilala ang mga halamang ito. Hiningi namin sa taniman ng mga Vietcong ang binhi ng peppermint.
Alam ko, gumagawa kami ng kagandahan at pagkain sa paligid. ‘Yon ang gusto namin, ginagawa namin. Ang ibig ng iba ay bundok ng basura. Ginagawa nila.
Makikita naman ang gusto ng tao sa ginagawa. Gusto namin ng hardin. Umapaw na ang hardin namin sa loob. Inilabas namin. Gusto nila ng basura. Apaw ang basura nila sa loob. Inilabas nila. Naging bundok ng basura.
Nakakain ang ginawa namin. Sana kainin nila ang ginawa nila.
When he wrote this Abraham Arjuna G. de los Reyes was 13 years old and an incoming high school freshman at Mater Carmeli School in Novaliches, Quezon City.
May hardin kami sa loob ng bakuran. Meron din sa labas sa bakanteng lote na tapat ng tindahan na konti lang ang layo. Yung hardin namin sa loob ay malago at kumpulan ang mga halaman. Wala na kaming matataniman sa loob. Laging basa ang mga halaman dahil lagi sa amin umuulan. Kapag walang ulan, dinidilig. Sa kinatatayuan ng mga halaman ay mga pasong basag. Mabato ang daanan sa hardin. May mga kalat na shell ng oysters. Dito gumagala ang mga alaga naming pagong, manok, aso, palaka saka mga gagamba.
Sa hardin namin sa labas na tapat ng isang tindahan ay malupa. Tabi ng hugis bundok na tambakan ng basura na mabaho at malansa ang amoy. Mataas ang lupa kaya ginawa namin na lang na parang terraces na tawag sa Tagalog ay “payaw”.
Ang pagpapayaw ay madaling gawin. Kumukuha kami ng asarol o “mattock” sa English. Ito ay isang metal na walang matulis na talim sa dulo at ito ay nakasuksok sa dulo ng hawakan. Ginagamit ito sa pagtatanggal ng mga malalaking bato at maliliit na bato para tumubo nang mabuti ang halaman at hindi malanta.
Inaasarol namin ang lupa at nakakabuo ng isang “plot”. Ang plot ay pinagkumpol na lupa at bubuo ng maliit na burol. Pag pababa ay ginagawa namin itong pagpapayaw ng lupa o paghahagdan.
Pinapayaw ang pababang lupa para mataniman.. Ito ay ginagawa sa pamamagitan ng kahoy at bato. Pagkatapos gumawa ng plot ay kumukuha kami ng dahon sa bahay at ilalagay sa lupa. Kumukuha kami ng kahoy at pinuputol sa dalawang dangkal na haba. Tinutuhog namin sa linya ng lupa yung mga kahoy at kumukuha kami ng mga malalaking bato. Isinasara sa mga butas na nagawa ng kahoy na parang rehas. Pagkatapos ay nilalagyan ng lupa at puwede nang taniman ng ibat-ibang mga halaman at gulay.
Ang itinatanim namin ay nasisira dahil katabi nito ang isang tambakan ng basura. Nag-iimbita ng mga langaw, uod at lamok ang basurahan. Ang mga walang isip na tao sa amin ay tambak lang nang tambak ng basura. Gusto pa nilang mag-imbita ng mga lamok at langaw, eh yun na nga ang nagpapasakit sa kanila. Pero gusto pa rin nila.
Kami ni Papa ay nagtatanim ng halaman para luminis ang hangin. Kami ay nag-iimbita ng mga paru-paro, tutubi, mandarangkal, tipaklong, putakti, sitsiritsit at mga bubuyog na magaganda ang kulay. Sabi ni Papa, kapag may pinag-aralan gagawa nang mahusay. Gumagawa kami ng hardin sa payaw. Kung ano raw ang ginawa, ganoon ang katauhan ng gumawa. Gumawa ang mga walang pinag-aralan ng bundok ng basura. Nakakadiri ang ginagawa nila. Nakakadiri din sila.
Marami kaming tanim. Kamote, patani, at ube. Hindi pa nagbubunga ang mga patani. Ninakaw ang mga ube na gagawin naming halaya sa Pasko. Maraming kumukuha ng talbos ng kamote. Limang piso ang isang tali ng talbos ng kamote sa palengke. Nakukuha sa hardin na walang bayad. Mas maraming nagnanakaw. May isa dalawang humihingi. Para naman sa ulalo ang laman ng kamote. Nagiging salagubang ang ulalo. Naluluto din ang salagubang pero ginagawa kong laruan.
May iba pang tanim na papaya at sili para sa tinolang manok. Wala pang bunga ang mga papaya. May bunga na ang mga sili na laging tinatalbusan. Ninanakaw din. Gusto ni Papa ng bagoong at sili. May munggo, pako, ampalaya, alugbati, bataw, kulitis at saluyot. Ihinahalo ang alugbati at kulitis sa pagkain ng mga aso namin. Mayroon ding mga herbs na pampalasa sa pagkain. Tanglad, mint, peppermint, pandan na inilalagay sa sinaing, at basil.
Nanghihingi si Mrs. Sylvia Quirino kay Mama ng binhi at talbos ng basil. Pampasarap at pabango sa sarsa ng roast beef, isda at spaghetti ang basil. Ginagamit namin ang basil sa dinuguan, eskabetse at adobo. Gamot sa sakit ng ngipin at tiyan ang basil. Ginagawang tsaa ang peppermint. Pampalamig sa pakiramdam at gamot sa sakit ng ulo. Isinasama din ito sa instant mami at pansit para sumarap at bumango. Walang nagnanakaw sa peppermint at basil. Hindi kilala ang mga halamang ito. Hiningi namin sa taniman ng mga Vietcong ang binhi ng peppermint.
Alam ko, gumagawa kami ng kagandahan at pagkain sa paligid. ‘Yon ang gusto namin, ginagawa namin. Ang ibig ng iba ay bundok ng basura. Ginagawa nila.
Makikita naman ang gusto ng tao sa ginagawa. Gusto namin ng hardin. Umapaw na ang hardin namin sa loob. Inilabas namin. Gusto nila ng basura. Apaw ang basura nila sa loob. Inilabas nila. Naging bundok ng basura.
Nakakain ang ginawa namin. Sana kainin nila ang ginawa nila.
When he wrote this Abraham Arjuna G. de los Reyes was 13 years old and an incoming high school freshman at Mater Carmeli School in Novaliches, Quezon City.
Comments