MANGKOKOLUM!

INABO nitong Setyembre 28, 2010 ang labi ng kusinera ng isang angkan sa San Juan… higit sa anim na dekada siyang naglingkod. Natipon sa isang aklat ang mga nilikha niyang lutuin, hinalaw at sininop mula panlasang Samtoy at Español… angkin pa rin ng angkan ang lihim ng kanyang mga sangkap sa pagluluto. Naiambag niya ang ilang putaheng mula hurno sa bawat kaarawan ng apat na musmos noong supling— pawang may kani-kaniya nang larangan ng kabuhayan sa ngayon. Higit anim na dekada— over three lifetimes spent mostly in alchemies of the hearth playing with fire, nourishing souls. Sa bawat kabanata ng pagluluto—lalo kung kahoy ang gatong na katumbas sa paghitit ng sangkahang sigarilyo—natatalbusan ang buhay ng nagluluto… Pero tila dulo ng halamang baging na kahit talbusan, paulit-ulit na mag-uusbong, muli’t muli may ililiyab na phosphorous sa murang usbong, laging lalagablab… ganoon ang gawi ng halaman sa pagsasalin ng phosphorous sa mga dulo ng usbong. Sa katiting na sangkap, may itutustos n...

ONE pound per square inch (PSI) can snap bone— shoulder blades and those in the rib cage shielding the heart and other delicate innards—like a dry twig… Inaantig din ng matinong aralin ang locomotor spheres of the brain … pero kapag mabigat na pasanin na sumasakmal sa balikat, gulugod, balakang at sikmura— the core muscles that define sound kinesiology and sheer poetry of body movement -- ang talaksang dalahin ng paslit na mag-aaral, tiyak na linsad nga ang mga buto’t gasgas ang balat niya. Hindi pag-aaral ‘yon, parusa ‘yon. So, there’s more of loco than earnest motive in nudging the young brain’s locomotor spheres with too heavy a school bag… and that was your concern. You plied a measure limiting such a load to 15% of a child’s body weight… so sad, a lot of schoolchildren belong to poor families; most are underweight for their age. Bale-wala ‘yon kay Armin Luistro, it’s likely the bloke isn’t much into human kinetics and the martial arts that allows keen appreciation of the weakness...

PAWANG babae pala, Podying, ang mga panagupang gagamba na kinalolokohan ngayon… sweet are the ways of philogyny, ah, such passion for women … napabalita pa nga, pinatay ng isang binatilyo ang kalaro niya, talo sa saputan ang inilaban, napikon. Panis na balita kaugnay sa gagambakbakan-- isinusugal ang isang gabing siping sa asawa… o tempora, o mores … h’wag nang ungkatin ang lunan. Labanang babae sa samputol na tinting o tangkay, gantimpala’y kutinting sa maybahay. Gagambang aso ang nakagisnan kong tawag sa tanod ng hiblang bahay ng mas malaking gagamba… orb spider , Araneus diadematus … ‘yun palang aso ang bantatay, tagabulog sa mas mabangis na kasarian ng gagamba… Gano’n din ang gawi ng makamandag na black widow , tagalahi lang ang munting lalaki… ‘kikikain lang din sa anumang kulisap na mabibitag sa lambat na inilatag… NPA o naging palamuning asawa kaya matapos sumiping, lalantakan ni misis si mister… black widow na. Kapag ganito ang napapanahong libangan ng mga musmos at matanda, t...

NAUNGKAT sa pagsasangla ng kaluluwa ni Faust sa diyablo kung ano ang mas mabilis umigkas kaysa 300,000 kilometro bawat segundo—ang tulin ng liwanag. Isip daw. Balikan ang m = E/c2 , masisipat na mas mabilis palang makapagbawas ng bulto ng bigat ( mass ) kung ibibigkis ang isip sa liwanag… kaya yata naging labaha sa nipis ang tabas ng katawan nina Siddharta at Hesukristo matapos paigkasin at ibigkis ang isip sa liwanag… Magandang halimbawa ‘yan para sa mga ibig magbawas ng timbang at naghahangad mapaganda’t maging katakamtakamtakam ang hubog o hubong katawan. Lintik naman sa tindi ang iigkas na enerhiya o lakas kapag magkaniig ang kahit konting bigat ( m ) at magkabigkis na bilis ng isip/liwanag ( c ), o E = mc2 . Aikido, qigong, wuyiquan, taiqiquan, shorin-ryu karatedo … pulos nakasalalay sa mahigpit na gagap sa mga batas ng physics —isa sa mga kinagigiliwan kong aralin hanggang ngayon, walang humpay sa tangka na ibigkis ang isip at liwanag. In the 1920s, researchers at Springfield Col...

“Kilalanin ang sarili. Huwag nang ituloy ang sariling buhay na hindi sinuri.” Socrates TIYAK na lalagapak noon ang tukod-bintana sa tumbong matapos akong makipagbabag… isusumbong sa aking abuela ng inang bitbit ang anak na nakasapakan… na sarado ang mata, basag ang ilong o tadyang, bali ang bisig… kasalanan ba kung inalam ko ang mga pinakamahinang bahagi ng katawan— para laging lamang sa laban? Sa pagtanda, lalong sininop ang ganoong kaalaman… kinesiology para tukoy ang mga naturang bahagi habang gumagalaw… dim muk para masapol ang mga dudutduting tuldok sa katawan—malaki, maliit, katamtaman, pare-parehong katawan lang-- para malumpo o tuluyang matigok… Bakit gano’n? “Experts notice features and meaningful patterns of information that are not noticed by novices. “Experts have acquired a great deal of content knowledge that is organized in ways that reflect a deep understanding of their subject matter .” Aba’y meron na naman kasing nagparamdam… ‘papasulat daw ng libro’t magtatawaran m...

KULANG pa ang iniregalo sa ikalawang kaarawan ng apo—P100 ang bili sa inukab na lapad ng kahoy, sungkaan… dalawang hanay ng pitong butas sa kahabaan, tig-isang subihang butas sa magkabilang dulo… Papatak sa tigwalong butas, kaya otso-otso. Suwerte! Umaangal nga ang Anghelola, mababaw daw ang ukab ng nabiling sungkaan… kumpareng Jerusalino Araos na lang ang matiyagang gumawa ng ganoon mula antigong haligi, itatampok ang sungkaan sa mababang inukit na hapag… saksakan pa ng bigat, sa ikakaya ng bulsa at bisig. 98 sigay o cowrie shells ang kulang, papatak sa 100 ang kabuuang bilang pati na dalawang magsusungka… sa alinmang laro, nilalaro ng laro pati ang naglalaro… Homo sapiens turn as Homo ludens , thinking becomes playful … gano’n kasi sa quantum physics . Aba’y mas maganda ang kinis ng mga sigay na nasusumpungan sa baybayin ng Ilog Malino sa Bolinao, Pangasinan… mula murang rosas hanggang matingkad na ube o may hibo ng bughaw, kulay sanlibong piso. Boca del coño ang anyo ng sigay, n...

'Langya, hindi pala puwede ang subscript at superscript dito... SARAP namnamin ng nilalaman ng kamote. Naglalagak ng mayuming tamis sa salabat, kahit sa pinakbet o anumang nilaga. Mauungkat tuloy ang tamis mula lamang-ugat. Saan ba mauugat. Sa pananaw kasi ng mga bihasa sa feng shui, sumasagisag ang kamote, gabi, lamang-ugat ng loto, labanos, liryo at mga katulad na pananim ang kakayahan na magtipon ng yaman at kasaganaan sa mismong lupang pinanindigan… paunti-unti man, tuloy-tuloy naman. Aba, nagsasalitan ng anyo ang bagay at enerhiya, batay sa isinasaad ng E = mc2 … o mahahango ang enerhiya mula timbang ( mass ) ng bagay, pinarami sa pinarami pang sariling taglay na bilis ng liwanag ( c = 300,000 kilometro bawat segundo, c2 = 90 bilyong kilometro isang segundo). Masusukat sa pag-ungkat, m = E/c2 o nahango ang katiting na timbang mula sala-salabat na sambulat ng lakas na ipamamahagi sa tala-talaksang haginit ng kidlat… isinakay daw ni Albert Einstein ang kanyang diwa sa kidla...

KAPAG basa ang papel, dapat ‘patuyo muna… in short, better to dry fire rather than go through a practical shoot course after a hostage-taking fiasco. Meron naman kasing mga matinong halimbawa na matutularan. Halimbawa ang isang hari. Ang hirap naman kasi dito kay Haring Bhumibol ng Thailand , kung anu-ano ang ipapakita sa taumbayan… na parang mga unggoy yata— monkey see, monkey do. Ipakita ba naman na lulublob sa putik ng pilapil, magtatanim ng binhi ng palay… sinundan ng kanyang sambayanan ang ginawang halimbawa… hindi kasi mahilig sa talumpati at taltalan ang haring ‘to, pulos aksiyon lang… Kamukat-mukat, kabilang na sa tatlong pinakamalakas na bansa sa daigdig sa produksiyon ng bigas ang Thailand … para bang buntot ng kalabaw ang mga tao do’n, kung saan tutungo’t uusad ang ulo, sunod agad ang buntot. ‘Buti na lang hindi gano’ng palabuntot ang Pinoy, aba’y nalalagas na ang buhok sa ulo ng Pangulo… aba’y baka mabangkarote ang negosyo ng mga barbero’t hair stylists kapag pikit-matang ...

NAGPUPUYOS sa galak at laklak-alak si Utong Ong-- tanyag na panginoong may jueteng —nang harapin kami sa isang panayam na panay uyam. “ I’m in business since government is so bankrupt in imagination on generating revenues efficiently and sustaining methods of soaking up excess liquidity in the economy ,” bungad niya matapos sumimsim ng sampraskong absinthe which makes the heart grow flounder . Hindi raw bisyo o sugal ang kanyang operasyon kundi mahusay na paraan sa paglikom ng buwis “ at grassroots level, at which even local government units are so ineffectual .” Kahit daw ipagduldulan sa mata ng gobyerno ang mga mainam na halimbawa’t paraan, talamak na talaga ang pagiging myopicpic ng mga nasa gobyerno: “ They can’t discern and adopt the best practices of private sector.” Sa bayaran daw ng buwis, taxpayer pa ang magsasadya sa mga tanggapan ng rentas internas… parang bundok pa ang lumalapit kay Mahomet, dapat ‘yung may paa ang lumapit sa wala namang paa…pero meron naman talagang paan...

KANI-KANIYA lang na paniniwala ‘yan, ‘dre… hindi pagputol sa samahan ang ihahandog na patalim. Mas mainam gagapin: ang ganitong handog, lubusang pagtitiwala na hindi ito itatarak kailanman sa naghandog… gano’n ang paniniwalang Batangan. Buhay ang ipinagkatiwala. Nakagiliwan lang kasi ang pag-ahon sa bundok— a mountaineer doesn’t ask for a flat-chested , ehe, he-he-he-he… make that a level playing field . Kaya mas masaya kung may kakabit o kalakip na compass sa puluhan ng handog na patalim-- balisong, bayoneta, gulok o palang na panabas-tubo o kawayan man. ‘Yun kasing compass , laging may hatid na balita… para hindi ko malimutan na ako’y peryodista… who keeps tabs on the monthly period of lovers , sabi nga’y konting proteksiyon bago umaksiyon… ‘di na baleng magmintis, h’wag lang magbuntis. Sa compass , laging may NEWS . Hindi naman kasi lahat sasakay sa “ dog bites man, that’s history; man bites dog, that’s news. ” Mas masaya pa ngang sumakay parang aso— a rear entry bolsters chances o...

“ Laborare est orare; orare est laborare .” Benedictine dictum “ If then you cannot be trusted with money, that tainted thing, who will trust you with genuine riches? ” Jesus Christ, as quoted in St. Luke 16:11 THREE delectable uses of tongue (sprout in the mouth or spout of the mind as language): (1) savor flavors, (2) induce a state of arousal leading to orgasm, and (3) offer orisons. Dilatory tactics yata ang tawag sa mga binanggit. Aba’y dila-dila din ang tawag sa kakaning malagkit na may budbod na niyog, linga’t asukal—palitaw. Some manifestation, causing something to appear. With a twisted sense of reckoning caused by many a bout of French kissing with consenting adults and sloppy wet smooches of my grandchildren… with tongue firmly in cheek, one of such dilatory tactics can be employed in a bid to rid jueteng, yes, that beastly diabolical numbers game that offers bettors 1:666 winning probability… Naghahagilap na naman kasi ng buto ng lotus…tinutuhog na butil ng rosaryo, the so...

“ Ex abundancia cordis os loquitor .” RIVS, sa tatlong paksa natin ihanay ang mga naisulat— mangare (pagkain), amore (pag-ibig), dormire (paghimlay). Sa ganitong mga haligi nakatindig ang payak na pamumuhay, how feather-light and fire-lit life is dwelling in such delights. Of all aliens that ever set foot, claw or tentacle in our neck of the woods, a Welshman was brought to me by a People’s Journal employee some years back… why, he just wanted to see me in the flesh, shake my hands. Chagrin got me upon learning he was a huge fan of mine …nakasubaybay pala sa ‘kin sa Internet … napailing, ba’t gano’n, sambayong lang naman ang tinungkab hinakot kong mga salita mula kanilang dila? Tuwing titikman nga ang “ Do Not Go Gentle Into That Good Night ” ni Dylan Thomas, para bang sunud-sunod na katok ng karayom sa dibdib ang naiiwan… inaalipusta ang mga matanda na tumanda lang… isinasakyod bawat taludtod para bumaon sa gulugod… “ Grave men, near death, who see with blinding sight, blind eyes ...

TAYO ay magbilang, magbilang ng bangkay Sa mga naganap na lagim sa bayan… Ang mga nasawi’y baka malimutan-- Hapdi sa gunita ay panandalian. Alaalang tigmak sa pagsusumamo At mga pagtangis sa bangis ng punglo… Hibla ng hiningang nilagot sa bugso Ng lupit, kaylapit sa pisi ng puso… Pero ilalayo… saka tatanawin Mga kaluluwang sinakmal ng dilim. Sipatin, sukatin at muling bilangin Ang mga kalahi’t mga panauhin. Kaligtasan nila’y dito inilagak At sa lupang ito sila nga’y yumapak Na walang pangamba—hindi nga talastas Talaksang panganib nitong Pilipinas… Umulan ng ulat… umambon ng tingga… Tumaghoy ang buwang tumanaw sa lupa— At nang mabilang na katawang bulagta… Nakita ay siyam, pawang namayapa. Taimtim na bilang ang ipagsisiyam At inonovena sa siyam na araw Nang kalmot sa budhi bahagyang maibsan… Tarak ng pagsumbat, baka maiwasan… ‘Asan ba ang backhoe na ginamit sana? Yari lang sa lata ang bus ng turista O nalimot na ba ng ating pulisya May heavy equipment sa pananalasa? Yanig ang daigdig—...

'ERMITANYONG baliw’ ang katuturan ng juramentado… sa edad-55 na isinilang sa Taon ng Tupa, hindi na maamong kordero, naging carnicero—butcher —ang isang Capt. Rolando Mendoza, napabilang sa 10 natatanging pulis ng Pilipinas. Sana’y nakapagsalo kami kahit sampraskong lambanog o kuwatro kantos, nagkahuntahan, napagpayuhan… nairekomenda sa mga kaibigan na dating militar… kahit supervisor lang sa security and private investigation agency…good things come to those who wait—especially in ambush—and he could have waited out an overhaul of the Ombudsman (now in the works), maybe a likely decision on his reinstatement. Overqualifie d siya sa ganoong gawain…na karanasan at kakayahan ng katulad niya ang makakatugon. Magkakatrabaho pa siya, kahit sibilyan na lang. Sa edad-39 ang rurok ng pinakamabilis na mga reflexive action ng katawan… talagang bagumbuhay na sa edad-40. Pero mahahasa’t masasanay pa rin ang katawan para manatili ang kakayahang taglay hanggang bumigay na ang isipan sa edad-1...

HAHAGOD sa panlasa ang kakatwang anghang ng bawang at tamis-asim ng basi—binurong katas ng tubo-- na naging suka sa pagnamnam sa longganisang Vigan… may dampi ng oregano—“aliw ng kabundukan” o “ligaya sa rurok” ( synonymous to orgasm ) ang katuturan nito— at hibo ng atsuwete sa linamnam ng longganisang Lucban… banayad ang sikad ng bawang mula suriso ng Alaminos, Pangasinan… Andap lumantak ng surisong Pampanga, may bahid kasi ng salitre…pang-untag sa pamumulaklak ng mangga pero sangkap din sa pampasabog… baka sa tuloy lang na salin-kain, humantong sa tinatawag na kritikal na antas sa katawan ang salitre’t baka kung ano pa ang sumambulat, mwa-ha-ha-haw! Sabi nga, ars longa, vita brevis o mahaba ang sining, maikli ang buhay… Kaya naman kung patikim-tikim sa kapirasong suriso lang ang pakay, hindi na buong bulugang baboy ang nais isoga sa bahay at isingkaw sa buhay ng dumaraming bilang ng mga Pilipina. Sure, surveys point to food as top topic of small talk hereabouts…where over 20 million...

“ Knowing is not enough; we must apply .” Johann von Goethe PAALA-ALA’Y gamot sa nakakalimot. Naihanay na natin ang mga halaman na kinamumuhian ng lamok sanhi ng taglay nilang biochemicals : (1) albahaka, balanoy o sweet basil , (2) tanglad, citronella or lemon grass , (3) amarilyo, marigold or bride of the sun , (4) malvarosa, (5) manzanilla, dolontas o chrysanthemum , (6) madre de cacao o kakawate, (7) linga o sesame , at (8) sweetsop, sugar apple o atis na ang katas ng giniling na buto, ipinapasok sa buwa upang maglaglag ng sanggol na dinadala sa sinapupunan… Makakabili ng mga naturang halaman sa mga nagtitinda sa (1) M anila Seedling Bank Foundation , kanto ng EDSA at Quezon Avenue, Quezon City, (2) Bureau of Plant Industry nursery sa Visayas Avenue, Quezon City o San Andres, Maynila, o kahit sa mga nagtitinda sa (3) likuran ng Mahogany Market sa Tagaytay City. Binanggit na rin sa isang naunang pitak na huwag munang magkakain ng saging dahil may taglay itong sangkap na talagang ...

MAHIRAP yatang tuusin pero tiyak na higit sambilyong piso ang isinalang upang idikdik, ibuhos na dagat ng basura, sapilitang ibaon sa bumbunan ng balana ang salsalita ng 2010—“mahirap.” Filthy-rich politicos plunked down hundreds of millions in pesos to tell the populace they’re dirt-poor. That’s irony or they’re men in iron masks —matibay sa kapal ang mukha. The princely sums thus burnt crackled loudly they’re filthy rich, dirt-poor, no . Pati apong Musa na wala pang dalawang taon, naging bukambibig ang naturang salsalita… ganoon katindi ang pagsalpak nito sa ulirat ng lahat. Naging bahagi ng tinatawag na zeitgeist o umiiral na kalagayan sa kaisipan, kalinangan at moralidad sa yugto ng panahon. Pero hindi lumapat na per angusta in augusta , mula dalita tungo pagiging dakila. Mas tumimo sa isip na “walang mahirap (kung) walang corrupt .” O, bunsong Klotho o Nona ng aming tadhana, tustos isip-pisi… humabi ng tela ng igagayak na kapalaran o paabutin hanggang rurok saranggola ng kamalaya...

WALA palang alam sa salpukan ng isipan ‘yung nakipagtaltalan kay Capt. Rolando Mendoza, wala raw aklat-gabay o nasulat na manual sa mga ganoong kagipitan… kaya dumadagundong ang halakhak ng daigdig sa sablay na diskarte ng mga isinabak sa Luneta. Sa huli kong dalaw sa dojo , dalawa lang ang inabot kong nagsasanay kung paano umagos na tila tubig ang galaw… parehong Tsinoy, mukhang wala talagang hilig ang Pinoy na sumalang sa hasaan ng diwa’t katawan. Simple lang ang sabi no’n ni O-Sensei Morihei Ueshiba ukol sa tubig… malulunod lang sa agos ng tubig ang pinakamarahas na daluhong. Magpapatianod lang sa ragasa’t sagasa ng unday o bigwas saanman patungo… bigay-hilig… kamukat-mukat, ‘yung sariling lakas at dahas ng dumaluhong ang nagbulid sa kanya. “When an opponent comes forward, move in and greet him; if he wants to pull back, send him on his way. “In Aikido we never attack. An attack is proof that one is out of control. Never run away from any kind of challenge, but do not try to suppre...

Parva leves capiunt animas. (Small things occupy small minds.) Mens agitat molem. (The mind moves the matter.) Vergil NAGKABUNGI ang talim ng sandata ni Musashi Miyamoto matapos makipagtuos sa isang bihasa sa lingkaw na may kadena o kusarigama … kahit nanaig pinagsabihan ng monghe… na lakas lang ng katawan ang pinaiiral niya sa labanan, hindi pa tiwasay tulad ng batis o salamin ang kanyang diwa… kinutya pa ng tagahasa ng patalim… kaluluwa’t diwa raw ng mananandata ang kanyang pinatatalas, hindi kahit ano lang na kagamitan ng sanggano. Banas na nilisan ang tagahasa, pero nakapagmuni-muni habang naglalakad, bumalik… isinalong ang kanyang sandata, idinulog ang pakay… narito ang aking diwa, ipanumbalik muli ang kanyang talim. Uh, iglap na igkas-bukas-tarak ng patalim— iaido ang tawag sa ganitong sining—ang nakapamihasaang gawi bawat araw… para hindi kalawangin ang kasanayan at kakayahan… para manatiling matalas ang diwa sa pagaspas na tila mariposa’t gapas na tila lingkaw sa samut-saring...

MUSMOS pa nang makamulatan na meron palang larong siklot—pulos mumunting bato lang, sandosena, sasapuhin sa lukong ng palad… ihahagis pataas, may masasalo sa likod ng palad… ang mga nahulog, connect those huge dots on the playing surface. ‘Baboy’ ang tawag sa maisusubing bato bawat naipanalong yugto ng siklot… sa ganoong lapat-kamay na paglilibang isinalang ang napakahabang kamusmusan, kaya umaalingasaw na mga ulbuan ng baboy ang natipon… a lot of pigsties for your eyes and probable pork barrels to satisfy many a lawmaker’s rapacity. Diablolo na talaga ngayon. Walang humpay na humaharurot sa higit na 50 panahon ng tag-ulan at tag-araw, and unleashing an unbroken garland of swine before pearls… porcos ante margaritas … so sinfully deviant, unheeding of the Messiah’s counsel not to scatter pearls before swine , margaritas ante porcos , lest the gems be trampled underfoot and maybe ground to a powder… uh, pulverized pearls have been added to special facial creams concocted by Chinese ap...

ADMEN surmise that every Facebook contact ripples out to 10 others that can reach out to another 100—and that means, in my case, a base of 3,270 consumers linking up with 327,000 people to which services, products, and ideas can be plied to. Infect one with a plague, a pestilence breaks out. Look what we got here… a two-bit tenable working model for the myth of the 100th monkey, uh, monkey see, monkey do… and in a huddle of 100 monkeys, as the myth goes, one through Ombudsman trial and error gains a new skill or maybe learns to sing like an angel… and the rest instantly picks up the skill or the Vienna Boys Choir gets their vocal chords clogged with monkey wrenches. We know better—there are mostly errors than cases brought to trial by the Ombudsman, and all the chatter of simians and baboons we get to hear emanate from the House of Representatives, yeah, monkey business thrives there. Huwag na huwag hihimlay sa unggoy ng duyan. Sabi nga ni Rep. Manny Pacquiao na tinolang manok ang pabo...

PUNGGOK ang nakatanim na Ficus religiosa sa aming halamanan… lagi’t laging tatabasan, tatalbusan upang manatiling punggok na puno, no this is neither a pygmy tree nor a Gloria Macapagal-Arroyo making up for shortage of integrity by short-changing the populace and telling tall tales. Bonsai o binansot na puno lang ‘to. Beneath the boughs of one such fully grown tree, one Siddharta— Sanskrit for “much, much worldly acquisitions”—fasted, meditated for days and attained Enlightenment, became Gautama Buddha. Gano’n sa halamanan. Samut-sari ang lulutang na kuwenta’t kuwento sa bawat pananim, every patch of ground is sacred, every greensward a burning bush from whence God speaks. Kaya nakahiligan ang pagtitipon ng mga binhi at punla ng pananim. Why, I’d reckon each seed or rootstock material to be potential mouthpiece for the divine. Kaya dumadayo pa sa kung saan-saang lupalop sa bansa, maghahagilap lang ng maipupunla. Nitong nakaraang tag-araw, nakapag-uwi mula Bolinao ng mga binhi ng nam...

“Speak not unless you can improve the silence.” Spanish proverb BUNTOT ng dragon ang katumbas ng kambal na paa… inihaplit paharap, iglap na sinalag ng katunggali… hindi akalaing nagkamali pala sa tangkang gagapin ang buntot… na biglang pumilantik paikot, salpak sa leeg… sa sentido… paulit-ulit. Maikukuwento muli’t muli ang naganap na sukatan sa mga apo… hindi na kailangan pang tambakan ng sangkatutak na salita ang paulit-ulit na paglalahad, ang pagsisiwalat… nangyari na ‘yon, may nakasagupa… bulagta sa inabot na sunud-sunod na haplit ng buntot ng dragon. Pero mababalikan ang nakaraang pangyayari. Babalikan upang may mapulot na aral, may masinop at maisalin na kaalaman sa laman. Nemo dat quod non habet —hindi maibibigay ang hindi taglay. Ganoon lang ang kata o pinagtagni-tagning galaw sa sining-tanggulan… story-telling of a mortal engagement, not a word said, just a sequence of movements to replay whatever transpired. Just show-and-tell, it’s a recitation of poetry in motion…maybe it’s...