MANGKOKOLUM!

In a legalese tangle and strangle IF memory serves, filmmaker-turned-lawmaker Manuel “Lito” Lapid had crafted the measure that provides copies of court proceedings to a needy litigant who’ll likely bleed his pockets dry pursuing or defending his case… and who’ll likely get his brains tied in clots and knots over whatever such court documents purport to explain. The language of truth is plain and homey as Marcellinus Ammianus would have it, but legalese can be as binding as a strangle of pubic hairs… why, common sense can hardly squeeze into that density, a train of thought wobbling with the weight of passengers crammed to the rafters, plied off as herd to the slaughter. Maybe, Ammianus was obliquely hinting that legalese is a vehicle for lies and mayhem. As we use words, words use us in turn. And such usage that cloaks and chokes rather than sheds light cannot dispel the contempt that the man in the street feels toward the judiciary. Case in point. On September 2010, Ricardo Silverio J...

ANY viand that counts in tomato as ingredient can be zinged up with basil— as ancients have it, the plant negates evil intentions… and repels insect pests, say, Aedes aegypti or the dreaded dengue-carrier. Basil— balanoy, albahaka in Tagalog—perks up salsa and pasta. Like the demonized tobacco, basil leaves and flowers are acceptable as offering to Krishna, uh, what’s a name, you can also call Him Yahweh, Jove, Ama, Allah or Amaterazu o Kami... such offering is often requited with boons not too palpable—safety of the household, inner strength and good luck. The leaves bring relief to colic, stomachache, and toothache. Basil is grown at the eastern portion of the home or at the left side of the house’s main door to allow ambient breezes to swill out the plant’s insect-repellent bio-chemicals. Full-grown basil and seedlings can be bought at Manila Seedling Bank Foundation plant stores at that spread of green over EDSA and Quezon Avenue in Quezon City; at the Bureau of Plant I...

FOR a hillock of soiled clothes she laundered by hand, she was paid P300. She spent a fraction of a day’s eternity rubbing, kneading out stains spread over cloth threads that wore her palms raw. She spent P150 for a can of infant formula. Good for a stretch of three days to keep her child fed. It was a feat. She had hewn with her hands through a hillock—neither forbidding nor rough as a mountain. But she did it in less than a day, slow shearing of shoulder sinew and the backside spread of flesh did not impede a frenzy of her arms as she wore down the clothes heap that was before her and was done, gone. There would be days ahead. Days would bring heaps and hillocks she can hew down barehanded. She had just turned 20, and her new-found strength was a gift to be cherished. The body mends after a flood of soreness sweeps through the marrow. Her strength would meet a now not-so-daunting dare of a P150 can of infant formula, three-day sustenance for her child. She can envision three, six, ni...

Lavish feast for ascetic saint BALAYAN, Batangas: Howler ‘Falcon’ won’t have anything to do with the swelling surge of what looks like floodwaters here—it’s only beer being emptied into huge galvanized iron tubs called bañeras that usually hold a plethora of catch off the nearby bay and beyond. A boisterous binge of beer and serving upon heaping serving of roast suckling chunks unfolds to stuff revelers and guests, to honor the most revered patron saint of Batangas—St. John the Baptist. Savor the irony: the hermit as voice in the wilderness subsisted on the pulp and seeds of the carob tree, edible roots and locust. His birthday-- it falls on summer solstice, roughly six months before the birth of Christ-- is celebrated here with the renowned “Parada ng Lechon” (Parade of Roast Pig), likely to make up for in surfeit what John the Baptist lacked in his Spartan food fare. As unrepentant seeker of reforms, St. John (the name means “beloved of God”) got his head chopped off—and some revele...

Open air-con bus ALIN ang mas nakakahiya, makita ng madla na nangungulangot o umamin sa pag-utot? Agad na inilipat ang talapihitan ng radyo sa 98.7 FM … ibang usapan, panayam sa isang babaeng manunulat ng mga librong crime thriller , inuungkat ang diskarte niya sa pananaliksik at pagsusulat. Now, that’s the kind of earful that I won’t take offense at… it has respect for me as an erudite, maybe, learned listener … kaya hindi mabubulungan ni Satanas na bibigyan niya ako ng kahit ilang nuclear warheads para burahin sa balat ng lupa at sa himpapawid ang naunang istasyon ng radyong bumulaga sa pandinig. ‘Yung mapapakinggan at mapapanood ang isa sa mga pangunahing dahilan kaya mas mahilig kaming sumakay sa open air(con bus) … tipid kahit konti sa pasahe, at karaniwang walang ‘kakapikang radyo na magbubuhos ng usapang imburnal o DVD player na magpapalabas ng mga tagpo ng pelikulang karima-rimarim. Lack of such contraptions in those buses won’t allow the bus driver to inflict his execrable t...

HUHUBARIN lang ang uniporma pagkatapos ng laban… mas masaya nga ‘yung laban na…uh, umpisa pa lang, hubad agad… at umaatikabong salpukan ang kasunod… na talagang kalugod-lugod hanggang gulugod. Pero matagal nang bisyo ‘yang liga kapag bakasyon ang kabataan… tiyak na parang mga kandidato na magsasadya sa mga bahay-bahay. Hihingi ng limos. Pambili ng uniporma. Basketbolahan… na tinukoy minsan ng katotong Yen Makabenta na, “ pathology. ” Talamak na sakit. Kaya pinaghahandaan ng pang-embalsamo ang mga tiyak na matitigok. Uniformaldehyde solution! Nahirang nga minsan bilang tournament director-chief arbiter sa Palaro sa Senado… gulantang ang mga kasamahan sa aming chess team nang mapansin nila na kami lang ang hindi nakauniporma… ba’t hindi raw ako umungot ng budget para do’n. ‘Kako’y ano ba’ng gusto n’yo, uniporma o laban? Nang mahawi ang usok sa huling araw ng palaro, dalawa sa tropa ang pumitas ng medalya… aba’y talagang araw-araw na isinalang sila sa paghahanda bago sumagupa sa mati...

SUMUKA, oops, sumuko ka na, Col. Moammar Khaddafy para aawitan ka namin ng lumang kanta ni Matt Monro, ‘yung “ Softly, I will Libya, softly… ” Kasi naman: sa bukanang taon ng mga 1970, nakatikim din kami ng biglang hulagpos ng mga produkto de krudo… mula P0.15 sanlitro ng gasolina, tumadyak pataas sa loob lang ng sanlinggo— pumalo sa P1.50 sanlitro! Mahal na nga, wala pang mabili sa mga gasolinahan… kilo-kilometro sa haba ang pila ng mga sasakyan na magpapakarga, pero tasado sa limang litro lang… pasensiya ang mauubusan. Kaya sagsag noon si Imelda Romualdez-Marcos patungo riyan sa lupalop nga ni Khaddafy… para umamot ng krudong maitutustos sa mga nabalahong pagawaan, planta ng elektrisidad, transportasyon sa bansa… parang naghihingalong kumanta ng banat Metallica: “Quench my thirst with gasoline!” Nauna ngang dumulog noon si Imelda sa China… binentahan naman ng krudong Sheng Li —na nang dalisayin, pulos alkitran at liquefied petroleum gas lang ang kinalabasan. Nahimok naman ni Imelda ...

TATLO lang kami sa Samahang Centurion (SC, ginamit na ang baybay Español, baka sabihing kabig kami ni Hitler na mahilig sa sariling sikap kung S.S. ang ipaparada). Nangako sa isa’t isa na aabot kami sa edad-100 o higit pa. Hindi sa kutob na lulusot ang nakasalang na panukalang batas na magbibigay ng P1 milyon sa sinumang Pilipino na aabot sa ganoong edad… saan pa gugugulin ang ganoong halaga kung ni hindi na makatindig, maipasok ang astig na… T-t-teka, astig talaga ang mga kawal ng Roman Empire kahit noong panahon ni Kristo… centurions do day-long marches lugging armaments and provisions over half their body weight , aba’y marami na ngayong batugan na halos gumapang sa bigat ng sariling bayag, mwa-ha-ha-haw! ‘Yun nga palang panukalang gantimpala na P1M, mas magandang palitan na lang… mas mainam na itakdang batas sa mga korporasyon sa bansa na bigyan pa rin ng hanapbuhay—at matinong sahod-- ang mga nasa dapit-hapong edad, kung gusto pa nilang mag-ambag ng kakayahan at kaalaman sa pamb...

NAUNGKAT mo, Dax Cleofe, kung nagsusulat ako tungkol sa kalikasan. Kailangan. Dapat. Technical paper para sa World Bank ang ipinasulat sa ‘kin nitong mga 1980, paglapat ng tinatawag na microclimate para sa paaralan, para angkop sa pagsasalin ng mga kaalaman ang iiral na lagay ng panahon sa paligid—hindi pa lumulutang noon ang mga usapin sa global warming, climate change, and anthropogenic-driven wreckage of environment. Higit sa P10,000 ang tabo sa sinulat—malaking halaga sa panahong ‘yon. May naunang kita noong mga 1960 ukol sa ganoon ding kaalaman, P5 (malaking halaga rin para sa musmos na gaya ko noon) para sa sambigkis na tangkay at ugat ng makahiya na kinalap ko kung saan-saang parang… inilalaga pala ‘yon, iniinom ang pinaglagaan… ampat sa matinding agas-dugo ng bagong panganak na ina. P10,000 o P5 man, there’s value that can translate to pesos and centavos out of intimate knowing of nature . Mas matindi nga ang ibang antas ng halaga batay sa feng shui, vastu at furyu … kapag ...

NO outlandish flourishes and frills, just plain-as-tack economy of movement and brutal simplicity that makes for beauty… and lethal efficiency. Such is Krav Maga, a system of close-quarter fighting plied by Mossad operatives and elite forces operating in the world’s most hostile areas to survive even thrive. Thrift is practical virtue and frugality pays, indeed—we haven’t learned that yet. Kapag maiksi ang kumot—kahit tuwid na daan, bumaluktot . Say, a P13-billion scheme proffering a lame excuse to improve existing airport facilities looks more of a screaming faggot move to keep up with the Joneses. Monies won’t come from government coffers as taxpayers’ necks will be laid on the chopping block as usual. As guarantee of payment for a loan from Japan Bank of International Cooperation’s Overseas Development Assistance (ODA). What could bleeding taxpayers do but raise hackles or hone hatchets for burying into the backs of big spenders keen on pushing through with the costly scheme? Hopefu...

MAY tagabulag at tagabulog sa balita na umabot daw sa $2,000 ang karaniwang kita santaon nitong 2010— enunciated as seamy sounding two-oh-ten —ng bawat Pilipino, mwa-ha-ha-haw! Batay daw ito sa pagbubuhat ng sariling bangko, este, benchmark… gross domestic product na sumampa sa may 7.5% kaya umangat ang kili-kili, este, ang kabuhayan daw ng sambayanan— the operative word in GDP is gross o garapal. May tagabulag sa balita—hindi kasi makikita kaya pilit na sinasalat, kinakapa, dinadakma yata ang anumang matambok na laman sa pagitan ng ibinukakang wallet… such economic analysis stems from paralysis, something’s got to turn stiff in such a process that shouldn’t be heard as it’s obscene. Manigas ka! ( Uh, even such an invocation won’t do any good to mental faculties beset with erectile dysfunction , mwa-ha-ha-haw!) May tagabulog sa ganitong balita, we just went through a thorough … sa’n pa nga ba iduduldol ang ganyang ibinabandila kundi sa hiwa? Trotting out GDP as indicator of a nation’...

PINAKASUWERTENG araw daw sa 2011 ang Abril 6 kaugnay sa maliyab na pagtatalik ng Araw at lagalag na Jupiter… nasa tugatog ang bulwak ng magkasanib na alimuom o katas nila sa pagitan ng alas siete’t alas nueve ng umaga. Mapapasagunson—katagang Batangan ‘to, “sunduin” o “dalhin pauwi” ang kahulugan—ang ningning at ningas ng Araw kasanib ang pag-unlad at kasaganaan na hatid ng Jupiter kung gagawin ang isang payak na ritwal… ang paglalapat ng balintataw o inla sa mata ng dragon. Hindi na kailangang bumili pa ng imahen o pigurin ng dragon sa Chinatown… download na lang sa Internet , naglisaw do’n ang samut-saring imahen ng dragon… ‘yung mga nais makatipid, puwede na ring lapatan ng balintataw ang mata ng kambal na dragon na nakataliba sa bukana ng Jones Bridge sa pagitan ng National Press Club at Philippine Post Office , o kahit ‘yung nasa bunganga ng Ongpin na nakatanaw sa simbahan sa Sta. Cruz… Pinsel at tintang itim lang ang kailangan para lagyan ng tuldok na balintataw ang dragon… kai...

TAGACATAGA… that trots out a genome sequence spelled in letter codes G, A, T, C-- the blueprint of life, likely, as some inspired geneticists point up, “the mind of God.” Kutob lang naman na tumatagos hanggang hibla’t himaymay ng laman ang mga kataga na nakagawiang gamitin sa pamamahayag, sa pakikitalastasan, sa paghalukay ng isipan… language is a tool and recent findings show that inept or deft usage of tools can shape the individual within and without… there is formation in in-formation. Gano’n ang nagkukubling katotohanan sa iginiit ni Lewis Carroll, “we use words, words use us.” May taga marahil ang mga kataga… kaya may mga tinatawag na pangungusap ng kapangyarihan, words that can unleash thaumaturgy and wonders… words that can heal. Or even kill. Sa The White Plague ni Frank Herbert, “pinihit” ng isang molecular biologist ang mga c,a,t,a,g,a sa pinakaubod at buod ng himaymay ng laman… saka ipinamudmod sa buong daigdig sa pamamagitan ng perang papel ang binagong kaalaman n...

SIYAM na dalaginding ang nag-abot sa ‘kin sa hati ng kanilang puso… iniingatan ko hanggang ngayon, maganda kasing palatandaan. Sa pagbasa ng kapalaran sa baraha, katuparan ng kahilingan ang kahulugan kapag lumitaw na kasama ang siyam na puso mula binalasa’t inilapag na hanay ng mga baraha. 240 ang mga kabataang iyon ng Sta. Clara High School—nasa isang hulong barangay, nakapagitan sa magkabilang hanay ng kabundukan sa Aritao, Nueva Vizcaya… walang WiFi , walang cell phone signal , walang Facebook… and a boulder-studded emerald river that waters the wide swathes of rice paddies runs through that valley… Nagbigay kami ng pagsasanay… leadership and team-building… 11 obstacle and challenge courses… napatoka sa akin ang paksa sa human development — na naipihit pa rin sa hilig ko, sex … Sa mahigit 4,000,000 spermatozoa na magkakarera tungo sa iisang gantimpalang ovum , iisa lang ang magwawagi… upang mabuo ang sanggol. That makes every individual a born-winner, not the typical one-in-a-milli...

PINIPILI lang ang ginagaya para maligaya—hindi totoo ‘yung alamat ng ika-100 unggoy na natutong lumikha ng kasangkapan, nagbungkal ng kamote’t nakarami kaya ginaya ng iba pang unggoy… na tinawag ngang monkey see, monkey do . Gunggong, mangmang at Penoy bugok lang ang hangad na maging halimbawa sila sa kanilang gawa— mas marami nga, ngawa. ‘Hirap sundan ang yapak ni, halimbawa lang, Gautama Buddha… na bawat hakbang, may susulpot na iba’t ibang bulaklak o halamang may pakinabang… pero ganoon ang ‘sarap tularan. Sa higit 10 taon, parang Kristo na itinulos sa iisang krus ang pagtatanim sa sinadyang lupalop… malawak ang latag ng lupa, pero makitid ang hagip ng lirip at isip—aba’y parang ‘yung kalapit-bahay na sinasaltik ni Dennis Fetalino ng samut-saring lait… ‘yon at ‘yon lang ang ipuputak sa maghapon at magdamag-- kaya walang kuwalta sa bulsa, pulos singaw ng tumbong sa cabeza … Naungkat sa ‘kin kung magbubuhos ako ng kapital sa binabalak kong pagtatanim ng iba pang gulay—na maisasalya sa...

THE tussle of sorts with a tactical interrogator in the Nueva Vizcaya hinterlands is a fart, just passing gas compared to whirlwinds that a sad child summons in the briefest of chit-chats… matinding usapan kailangan ng mas matalim na isipan. Kabilang ang paslit sa pulutong na iginalugad sa maliit na latag ng kabundukan upang tukuyin, kilalanin ang samut-saring damo’t halamang ligaw na may pakinabang. Babes in the woods likely to get lost in such treacherous terrain… yet even harsh topography can be rendered familiar, less forbidding, and even friendly for the adventurous. And before we broke camp, I reminded the kids they can invite me as their Facebook friend… so I can “Ignore” them, duh, I didn’t have the heart for ignorance. Mabubungkal ng mga paslit ang kung anu-ano mang isinalpak sa sariling pahina… at may pumansin sa retratong kipkip ko na tila bungkos ng aklat ang panganay na apo habang naglalakad sa patuto ng gulayan sa La Trinidad, Benguet… isinaad na nasa bahaging likod ng...

AFTER suggesting in a focused discussion that local crop raisers curb overproduction, take after the OPEC tack of calibrated yields to provide stability to farm-gate prices for their produce, I was singled out for two-bit tactical interrogation… so it turned out to be an ugly military rigmarole for usual rebel suspects. The gaggle of “farmers” of Belance, Dupax del Norte in the Nueva Vizcaya hinterlands I had talked to were local militia… who won’t ever have inkling on the finer points of agricultural practice and out-and-out capitalist marketing ploy… they just wanted to make me sing under mental duress, “I’m a Red rabble-rouser out to infect you locals with Leftist ideas.” If it quacks like a capitalist duck but doesn’t waddle like one… there must be something wrong. So we were set up prior to a round up— say, two comely education coeds of the Nueva Vizcaya State University in Bambang; a faculty of Sunhaven Academy in Bulacan; a manager for the Savory chain of restaurants out to proc...

WIMPY lang ang mahilig lumantak ng hamburger —kaya yata hugis hippoputamus ang katawan… kaya maraming musmos na lumalaki nitong dekada 1960 ang nandiri sa kinagigiliwang lantakan ngayon. Nakahiligan naman ang pagkain ng kinagigiliwan ni Popeye, spinach —kahit pa mahirap makahagilap nito sa Pilipinas. Pero marami namang katumbas ang naturang comfort food sa paligid—na damong ligaw lang kung ituring… itulos lang sa lupa, tutubo at lalago. Kabilang ang talbos ng sili, kamote, malunggay, uray o kulitis, lubi-lubi, lalaking bignay, kataka-taka, talinum, onte, kamote, kangkong, saluyot, mustasa, alugbati… pawang nanlilimahid din sa iron na panlaban sa pamumutla’t anemia o kulang sa dugo. Mabubungkal sa ulat kamakailan na pati mga kampeon sa Universal Fighting Championships at iba pang batikan sa mixed martial arts , gumagaya na rin kay Popeye na mahilig sa gulay… sila na rin ang nagsasabi na dahil sa ganitong pagkain, mas matindi ang kanilang stamina sa laban. At mas mabilis pang maipa...

BARELY above a whisper, a snake’s hiss is expelled off the diaphragm nearly draining the lungs of its air intake… done 18 to 36 times in the course of a day the regimen toughens the air passages, bronchioles, lungs including, that in turn chucks melancholy and motley feelings of sadness that can touch off pulmonary tuberculosis and other consumptive diseases. Such a sound heals, nurtures, strengthens. Lulan ng sasakyan mula Ampasit, La Trinidad sa lalawigang Benguet hanggang kahabaan ng lansangang tumatagos sa Tarlac, ipupukol na tila punlang palay ang tibok ng dibdib sa bawat madaanang dilag sa daan— ay-ayyatenka, ading ! I love you, lady! Duh, that wasn’t meant to waylay every lay along the way. Nearly every lass or Iluko-speaking maiden who heard such a thundered profession of tenderness broke into a grin, or paused to roar with laughter… what a loud, unheard-of way to nudge feel-good oxytocin and estrogen hormones between a woman’s ears… maybe, bliss between lissome thighs, too...

INSTRUCTIONS explicit or implicit are easier to follow… say, the Fibonacci sequence, 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55… you get to figure it out—and can now trot out-- the digits that’ll come next. We can take the numbers to represent a quantum of force in motion… it’s evident in a whirling pattern wrought out in the shell of a common freshwater snail—the susong pilipit , tropic escargots which goes well simmered in coconut cream, julienned ginger and curcumin, red hot chili peppers, and minced fiddlehead fern tops or swamp cabbage… ah, suction at such ripple of nipples is a lot luscious than words. The same number sequence whirls out with devastating results, with the calm eye of a howler or tornado as zero swirl point. We can adopt the same mayhem as gleaned from such act of God… this portion of my lecture shifts to what fellow martial artist Alma Anonas-Carpio unleashed on a big boorish bloke in a crude display of unwanted affection for her… you’re beside the victim… with left foo...

TO the swoon of winds tugging at my chest lifted of the day’s cares, head rendered giddy with drink… a song rock-hard thaws, rills out of my tummy and spills its notes calm like a shy scatter of stars... old as memory. To sing in dead earnest is to pray twice… kaya marahil walang matimtimang birhen sa matiyagang manalangin… sinasamba, idinadambana saka dinadamba na. Sa haraya ng harana iduduyan ang mga apo, kahit malayo ang mga damuho… makakagawian nila ang haplos ng lamyos mula mga labi ng Diablolo… Iidlip na sana si Direk Dindo Angeles nang marinig na umuungol-alulong na naman ako—aba’y baka ‘kikipagbuno sa bangungot—napilitang bumaba’t ungkatin kung ano na ang kalagayan namin ni Dennis Fetalino… kaming dalawa lagi ang aabutin ng madaling-araw, ‘kikipagtipan sa tuba’t tungga sa ilang araw na pamamalagi sa pulo ng Ilin, sa kanlurang bahagi ng San Jose, Mindoro Occidental. At sa huling yugto ng tunggaan, may udyok o tudyo ang pag-awit kasaliw ang koro ng mga kuliglig sa paligid… mutya...

LAGING sa mas malaman, mas malaking bisig ng ilang katoto nasusubukan kung tumpak ba ang inilalapat na pagsasanay sa sariling kamay… nasasaktan na sila kapag nakapingki ang katamtaman lang na bisig, inihahasa bilang “Kamay ng Demonyo.” Araw-araw ang pagsasanay… hindi lalapat ang kalawang o alikabok sa laman na laging nakasalang sa palihan… matindi na ang bisa ng ganitong gawi sa kabuuan ng utak, lalo na sa prefrontal cortex , pati sa hippocampus na binubulwakan ng dopamine neuro-hormone para manatiling masigla at may itatagal hanggang sa, the punctuation mark in this sentence, dear children, drew inspiration from The Smiths’ new wave hit, “Girlfriend in a Coma.” At kawawa ang ulirat ng mga kumag na kuntento nang sumalampak na parang kamote’t kumatsang buong maghapon at magdamag… nagiging gunggong… unti-unti kasing natutuklap, natitibag ang laman ng utak—lalo na sa prefrontal cortex, hypothalamus, hippocampus, and the reptilian areas of the brain… And I guess that’s what the Messiah m...

SA huling araw ng kanilang pagsasanay, inudyukan ang may 50 paslit na isulat sa pilas ng papel ang kani-kanilang hiling sa hinaharap… tinipon ang mga sulat, isinalin sa sisidlan ng tubig… humukay sa paanan ng isang punong mangga’t doon inilagak ang may 50 kahilingan… Kung “diwa’y walang gapos, puso’y walang galos” na maglalagak ng may galak na hiling sa dibdib ng lupa, ititibok ng bawat hakbang sa kanilang tatahaking landas ang mga katuparan. Sinauna ang ganitong paniniwala. Mahahalungkat ang pamamaraan sa mga aklat ng lihim na karunungan. Karaniwang sa kapirasong kawayan inuukit ang hiling, ibinabaon sa lupa na nakaturo ang magkabilang dulo sa timog at hilaga… upang mauntag ang kakayahan ng lupa na ibangon, palaguin na tila binhi ng halaman ang katuparan ng hiling. Ibinubulong din sa pitong butil ng katigbi ( Job’s tears ) ang taimtim na hiling, saka ipinupukol sa agos ng ilog… nakaugnay ang tubig sa katuparan ng kahilingan—na karaniwang ukol sa pagbaha ng saganang kabuhayan, pagwasak...

NAIPAKILALA sa mga paslit na sinanay kamakailan ang isang malapad na latag ng ikmo ( ch’ing chu, Piper betle ) sa lilim ng punong mangga. Nabanggit na mga matanda lang ang gumagamit sa naturang dahon… itinatapal sa mga sumasakit na kasu-kasuan o sikmura, ampat sa kirot ng kabag at rayuma… Nalimutan pa nga ang pangalan ng halaman na kontra-diabetes din pala ang katas ng dahon… konting pananaliksik pa’t mabubungkal din ang iba pang bisa laban sa sakit ng ligaw na baging na katuwang ng apog ang dahon sa mga kakanin ng Thailand. Opo, nagtataglay ng anti-oxidants ang ikmo, panlaban pa sa tadyak ng alkohol sa utak, at mas mabagsik kaysa streptomycin ang bisa kontra mikrobyo… kaya mas mainam lantakan—may banayad na lasa ng paminta’t sili-- kaysa iceberg or romaine lettuce. Pwedeng lapatan ng sinumang paslit ng iba pang pangalan, halimbawa, kontrayuma… baka nga kontra sa gayuma—parang alkohol din kasi ang sipa ng pagnanasa sa utak… ‘kakahilo, ‘kakalasing, ‘kakabaliw. So I was shaking my head...

HONEST-TO-GOODNESS surveillance was carried out for more than six months… thorough extirpation spree came at the heels, each member of the official’s family— surviving next of kin, wife, sons, daughters, and grandchildren-- were sent to an early date with embalmers. It was needless at burial rites to cue for crocodile’s tears that poured awash like cash the official had appropriated for himself over the years. Ambuscade right after the last of his kin was interred… official was spared, though. He was pumped several clips of small caliber slugs that tore out both patellae, shredded his penis and scrotum and sent him on his knees begging his masked attackers to put him away… with a view to a reunion with kith and kin in a comfy, fiery place reserved for their kind… His plea bargaining was politely ignored with a solemn collective salute. They wanted him to live, maybe, enjoy or endure his cache of millions… live on as a derelict. It was a priceless gift of life—his own—that the bushwhack...