Skip to main content

'La lang

UMANGAT na ang presyo ng asukal, mananatili marahil sa ganitong antas sa 2-3 taon pa… at magugunita ang pagsisid nito noong mga taon ng 1980 hanggang 1990 sanhi ng surplus production saanmang lupalop sa mundo… salagmak ang kabuhayan sa pulo ng Negros, lalo na sa mga bayan nito na pumapangos ng tubo, gutom ang mga sakada’t kontratado… sinimulan noon ni Boss Danding Cojuangco na ilaan ang kalapit na pulong Guimaras sa mangga at ilang-ilang upang masagip ang lokal na ekonomiya. Pero sakmal ng gutom ang mga musmos ng Escalante’t kanugnog na bayan.

Sa Haiti at Panama sa paninibasib ng Depression Era bago sumiklab ang World War II, umagas ang ulat hinggil sa mga ti-dan… zombies… working gangs of the undead who toil in the sugar cane fields 24/7 without pay, just scraps and slop for food… dirt-cheap, tractable labor that won’t whimper or complain at such extremes of exploitation…

Malapit na kaanak ng talahib ang tubo—pansinin na magkatulad ang kanilang biyas, pati na ang bungkos ng ulap na bulaklak, at makakapiga rin ng matamis na katas sa talahib, maisasalang sa kawa upang humango ng asukal.

Tulad ng palay, mais, kawayan, at niyog, ang tubo ay damo… damo lang. At inaakala natin na hindi iindahin ng damo ang kawalan ng patubig at walang humpay na hagupit ng tag-init… tulad ng ti-dan.

Namamayagpag na ang artificial sweeteners, sugar plum fairies, sugar mommies and sugar daddies ngayon—sapat na ang ngiti ng kabiyak sa umaga upang maging matamis ang hihiguping kape, salabat o tsa pero mas matamis higupin ang kambal na labi ng panutsa sa kabiyak—pero iba talaga ang tamis ng minsang tinawag na “pagkain ng mga hari.”

Totoo na ang pandaigdigang pihit ng panahon, hindi na nagbabanta ang mahabang tag-init o mga biglaang bugso’t salakay-lupit ng mga bagyo. Bahagya nang mapapansin sa nagkukulang nang produksiyon ng asukal mula sugar cane or sugar beets…

Kapag kinakapos na ang matamis na “pagkain ng mga hari,” marami marahil mapipilitan sa pagkain ng mga ari…

Mathariel, Ridya, Matriel-- dinggin ang hinaing ng lupaing tigang, huwag namang ikait ang biyayang tamis sa bugso ng ulan!

Mathariel, Ridya, Matriel—tikatik o lirit man ang ibuhos, gulanit nang lupa’y maghihilom, mapupuspos…

Mathariel, Ridya, Matriel—ihatid sa bitak na labi ng lupa, ulang papawi sa uhaw ng palaka…

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

ALAMAT NG TAHONG

SAKBIBI ng agam-agam sa kalagayan ng butihing kabiyak-- at kabiyakan, opo-- na nakaratay sa karamdaman, ang pumalaot na mangingisda ay napagawi sa paanan ng dambuhalang Waczim-- isang bathala na nagkakaloob sa sinuman anumang ibulwak ng bibig mula sa bukal ng dibdib. Pangangailangan sa salapi na pambili ng gamot ng kapilas-pusong maysakit ang nakasaklot sa puso ng matandang mangingisda. 'Di kaginsa-ginsa'y bumundol ang kanyang bangka sa paanan ng Waczim. Kagy at umigkas ang katagang kimkim noon sa kanyang dibdib: "Salapi!" Bumuhos ng salapi-- mga butil at gilit ng ginto-- mula papawirin. At halos umapaw sa ginto ang bangka ng nagulantang na mangingisda, walang pagsidlan ang galak, at walang humpay ang pasasalamat sa mga bathala. Nanumbalik ang kalusugan ng kabiyak ng mangingisda. At lumago ang kabuhayan, naging mariwasa ang magkapilas-puso na dating maralita. Nilasing ng kanyang mga dating kalapit-bahay ang mangingisda-- na hindi ikina...
Post a Comment
Read more

Cal y canto con camote

FENG shui (literally, wind water flow) lore has it root crops embody a hidden store of treasures. Say, a local food conglomerate needs yearly 35,000 metric tons of cassava for livestock feed-- the available local supply falls short of 13,000 tons. Cassava granules sell for around P9 a kilo. Demand for the same root crop to be used in liquor manufacturing is hitting above the roof. Why, raising cassava is a no-brainer task— this is one tough crop that can grow in the most hostile patches of earth, providing sustenance for ages to dwellers in sub-Saharan parts of Africa. While the hardy cassava is nearly pure starch, the lowly sweet potato or kamote is considered by nutritionists as a super food, the most nutritious of all vegetables— kamote levels of Vitamin A are “off the charts, rich in antioxidants and anti-inflammatory properties.” A fist-sized kamote can supply a day’s dose of glucose to fuel the brain, muscles, and organs, so they claim. Count the country lucky...
Post a Comment
Read more

Wealth garden

‘TWAS CRUEL as smashing a budding green thumb: some years back, an abuela warned me about letting any clump of katigbi (Job’s tears or Coix lachrymal jobi for you botanists) from growing in our homeyard. That grass with rapier-like leaves that smelled of freshly pounded pinipig supposedly invited bad luck and sorrows—why, that biblical character Job wailed and howled a lot, didn’t he? (But was later rewarded with oodles of goodies, wasn’t he?) Then, I came across some arcane text that practically goaded folks to grow katigbi in their gardens—why, there’s a starchy kernel wrapped shut in the seed’s shiny coat. A handful or more of kernels could be cooked as porridge. Too, one could whisper a wish upon seven seed pods, throw ‘em pods in running water—a river or stream—and the wish would be granted! I was warned, too, about planting kapok or talisay trees right in the homeyard—these trees form a cross-like branching pattern. Pasang-krus daw ang bahay na kalapit sa puno ng kapok, tal...
Post a Comment
Read more